Przeglądając prace dotyczące realizmu, natknęłam się na notkę o Julianie Fałat i postanowiłam, że warto podzielić się z Państwem tym skromnym wpisem. Zachęcam do poczytania, poszperania, zainspirowania się tym niezwykle ciekawym człowiekiem- Artystą przez wielkie A.
Julian Fałat (ur. 30 lipca 1853 w Tuligłowach, zm. 9 lipca 1929 w Bystrej) był wybitnym polskim malarzem, jednym z najwybitniejszych akwarelistów w historii Polski. Jako przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu, Fałat zyskał ogromne uznanie za swoją twórczość. W latach 1895–1909 pełnił funkcję rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie miał duży wpływ na rozwój polskiego życia artystycznego. Jego prace są cenione za wyjątkową umiejętność uchwycenia piękna natury, zwłaszcza w kontekście pejzaży, w których używał akwareli w sposób mistrzowski.
„Popielec” – Julian Fałat 1881
Życie i twórczość
Artysta zdobył artystyczne wykształcenie bez wsparcia najbliższych, był pełen samozaparcia i dyscypliny. Zapisany do szkół między innymi we Lwowie, kilkakrotnie z nich rezygnował. Gimnazjum ukończył w Przemyślu, a w 1869 r. zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Nie stać go było na farby olejne, więc zainteresował się malarstwem akwarelowym.
Po ukończeniu studiów wyjechał na rok na Ukrainę, gdzie znalazł zatrudnienie jako rysownik przy wykopaliskach archeologicznych. Pracował później w pracowni architekta Feliksa Gąsiorowskiego w Odessie. Następnie wyjechał na dalsze studia do Zurychu i Monachium (w połowie października 1875 r. zgłosił się do Akademii Sztuk Pięknych – Antikenklasse)[1]. Studia przerwał, aby na nie zarobić, i rozpoczął pracę jako technik przy budowie kolei. Studiował do 1880 r. i w tym okresie malował głównie pejzaże, sceny rodzajowe i portrety.
Wyjechał na rok do Rzymu. Z tego okresu pochodzi obraz Modlący się starzec (1881). W latach 1882–1886 związany był ze środowiskiem artystów warszawskich. Aby móc się utrzymać, wykonywał sceny rodzajowe np. Obrazki z życia podwórzowego Warszawy, opublikowane w „Kłosach” w 1882 r. W 1884 r. wyjechał na rok do Hiszpanii, a potem w podróż dookoła świata. Podróż tę udokumentował wykonując akwarele, z których do dziś przetrwało zaledwie kilka. Po powrocie do Polski w 1887 r. w malarstwie Fałata pojawiły się sceny myśliwskie. Do bardziej znanych należą Oszczepnicy z 1890 r. i Powrót z polowania na niedźwiedzia z 1892 r. Malował zwierzęta – jelenie, sarny, a od 1891 r. także łosie. Jest autorem zimowego pejzażu w panoramie Berezyna, który w 1907 r. Kossakowie pocięli na części.
W latach 1886–1895 pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie. W kwietniu 1895 został dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której przeprowadził reformę wprowadzając nowych profesorów. Powołana została katedra pejzażu, którą objął Jan Stanisławski. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.
Pierwszy zimowy pejzaż
W 1900 roku Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld. Doczekał się z nią trojga dzieci: Heleny (późniejsza żona aktora Igo Syma), Kazimierza oraz Lucjana. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż. Najwcześniejszy z nich artysta namalował w 1902 roku, natomiast najpóźniejszy nosi datę 1913 roku. Fałat malował również motywy krakowskie, w tym widoki na mury miejskie, które tworzył z okien swojej pracowni, uchwycone w różnych porach dnia (np. „Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni” z 1903 roku). Wyjeżdżał także często do Zakopanego, gdzie w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie, takie jak Dolina Kościeliska z 1894 roku czy Pod Nosalem z 1909 roku. W 1902 roku zbudował willę z pracownią w Bystrej, a w 1910 roku, po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tam na stałe, gdzie obecnie znajduje się Fałatówka.
Po odzyskaniu niepodległości Julian Fałat aktywnie zaangażował się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919–1922 mieszkał w Toruniu, gdzie zakupił dom przy pl. Teatralnym 42, który stał się centrum życia kulturalnego miasta. W tym miejscu regularnie spotykali się artyści, dyplomaci oraz ludzie kultury z Torunia i innych części kraju. Po śmierci swojego syna Lucjana, przekazał dom Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Warto również dodać, że Fałat był współzałożycielem i pierwszym majstrem (prezesem) Konfraterni Artystów. Podczas czwartkowych spotkań powstawały liczne ważne inicjatywy, takie jak Pomorskie Towarzystwo Muzyczne i Konserwatorium Muzyczne, a także Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. W swojej twórczości malował nadwiślańskie pejzaże oraz zakątki Torunia. Do końca życia pozostał majstrem Konfraterni, a jego związki z Toruniem były bardzo silne. Następnie Fałat pełnił funkcję dyrektora Departamentu Sztuki w gabinecie ministra Antoniego Ponikowskiego. W końcowym etapie swojej kariery organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 roku.
„Przed polowaniem w Rytwianach” – Julian Fałat 1901r.
Wybrane dzieła:
- Popielec 1881
- Modlący się starzec 1881
- Naganka na polowaniu w Nieświeżu 1891 (obraz skradziony podczas II wojny światowej z warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, odnaleziony na aukcji w Nowym Jorku w 2006 r., rewindykowany do Polski w 2011)
- Chłopiec z brzoskwiniami 1882
- Przejście Napoleona przez Berezynę (Odwrót spod Berezyny) 1890
- Powrót z niedźwiedziem 1892
- Przed polowaniem w Rytwianach II poł. lat 90. XIX wieku (obraz skradziony podczas II wojny światowej z warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, odnaleziony na aukcji w Nowym Jorku w 2006 r., rewindykowany do Polski w 2011)
- Berezyna 1907
- Śnieg 1907
Źródło treści i obrazu: Wikipedia
